"Лондон пост" хэвлэлд гарсан нийтлэлийг www.eagle.mn сайт орчуулан нийтэлжээ
Монгол Улсын Засгийн газрын 181 дүгээр тогтоолын дагуу “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК 2012 онд гурван тэрбум ширхэг хувьцаагаа монгол иргэн бүрд тэгш хувааж хүртээсэн билээ. Тухайн үед 10 орчим жилийн дараа КОВИД-19 цар тахал гарч эдийн засаг хүндэрч иргэдийн амьдрал доройтохыг таамагласан хүн үгүй биз. Тахалтай тэмцэж хоёр жилийг хүндхэн туулсан 2 сая 512 мянган монгол иргэн хамгийн хүнд цаг үед хувьцааныхаа ногдол ашгийг хүртсэн нь нийгэмд ашиг тусаа өгсөн тухай сийрүүлье.
Монгол Улс эдийн засгийн хувьд ОХУ, БНХАУ хоёр хөршөөсөө шууд хамааралтай тул цар тахлын нөлөөлд хүчтэй өртсөн. Хятад хилээ олон сар дамнан хааж байгаад саяхан буюу аравдугаар сарын 15-аас улс хоорондын худалдаагаа хэвийн явуулж эхлээд байна. Харин ОХУ-тай хийж буй худалдааны харилцаа харьцангуй хязгаарлагдмал хүрээнд үргэлжилж, дараа жил хүртэл жуулчин хүлээж авахгүй шинжтэй. Экспорт, импорт огцом уналтанд орж, ажилгүйдэл улс орны хүрээнд томоохон асуудал болж байна.
Бараа бүтээгдэхүүний хомсдол үнийн хөөрөгдөл үүсгэхийн зэрэгцээ өрхийн дундаж орлого буурч байгаа нь нийгмийн олон асуудлыг улам даамжруулж буй. Энэ хүнд цагт иргэн бүрт тараасан 1072 хувьцааны ногдол ашиг Монгол Улсын эдийн засаг цар тахлын саар нөлөөнөөс гарахад багагүй түлхэц болов.
Эдийн засаг хүндэрсэн хэдий ч “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК 2019 онд 15,5 сая тонн нүүрс борлуулж 2,7 их наяд төгрөгийн орлого олж өндөр амжилттай ажилласан тул ногдол ашиг тараах боломж бүрджээ. Улмаар 2020 онд 2,5 сая хувьцаа эзэмшигчдээ нийт 179,8 тэрбум төгрөг тараахын зэрэгцээ улсад 739,1 тэрбум төгрөгийн татвар төвлөрүүлэв. Нэгж хувьцаанд 90 төгрөгөөр бодож, иргэд дунджаар 90,000 төгрөг (татварын дараах дүнгээр 86,000 төгрөг) авсан юм. Цар тахлын хүнд үед иргэдийн хувьд нүдээ олсон хөрөнгө оруулалт болсон нь гарцаагүй.
“Нарны хаан хүүхдүүд” цэцэрлэгийн эрхлэгч Х.Дэлгэрмөрөн
Тэрээр 31 настай, нөхөр, хоёр хүүхдийн хамт амьдардаг. Дэлгэрмөрөнгийн амьдралд тус ногдол ашиг их нэмэр болсон. Тэрээр 2013 онд харааны бэрхшээлтэй хүүхэдтэй болж амьдралын олон асуудалд нухлагдсан ч шантралгүй тэмцэж, улам хурцлагдаж хүүхдийнхээ төлөө тусгай хэрэгцээт цэцэрлэгт туслах багшаас эхэлж эрхлэгч хүртэлх бүх албыг хашиж дэвшсээр өдийг хүрчээ. Өдгөө Улаанбаатар хот дахь “Нарны хаан хүүхдүүд” тусгай боловсролын цэцэрлэгт эрхлэгчээр ажиллаж байна.
Түүний хүү харааны бэрхшээлдээ түүртэлгүй сурах эрмэлзлээр бялхаж байдаг. Тэрээр энгийн хүүхдүүдтэй хамт ерөнхий боловсролын сургуульд амжилттай сурдаг боловч унших тал дээр ихээхэн бэрхшээл тулгардаг юм. Хүүгийнхээ сурах нөхцөлийг хангахын тулд 225 мянган төгрөгийн үнэтэй тусгай программ худалдаж авахаар төлөвлөсөн ч амжиргааны зардлаа дөнгөн данган олдог тэдний хувьд тийм ч амар биш аж. Тэдний сарын орлого 1 сая 400 мянган төгрөг нь хэрэглээний зардлаас хэтэрдэггүй. Тус гэр бүл “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн иргэн бүрт хүртээсэн 1072 хувьцааны нийт ногдол ашиг болгож нийт 257,850 төгрөг авсан бөгөөд үүгээрээ хүүдээ сургалтын программыг нь худалдан авч өгчээ. Дэлгэрмөрөний хүү одоо хүссэн номоо аудио хэлбэрт хувирган сонсож үеийнхэн дундаа сурлагаараа манлайлах боломж бүрджээ.
Ахмад настан Ц. Цэвээн
Цэвээн гуай ногдол ашгийн үр ашгийг хүртэж амьдралаа өөрчилсөн хүмүүсийн нэг. Таван хүүхдийн ээж тэрээр залуудаа Батлан хамгаалах яаманд тогоочоор ажиллаж байжээ. Өдгөө 15, 17 насны хоёр ачтайгаа Гачуурт тосгонд амьдарч буй. Өрхийн санхүүгийн байдал хүнд буй тул тэтгэвэрт гарсан хэдий ч Гандантэгчлэн хийдэд будаа жижиглэн зарж амжиргаагаа залгуулж байлаа. Цэрэн гуай орлогоос гадна хүмүүстэй ойр байж нийгмийн харилцаанд орохын чухлыг мэдэрсэн тул уг бичил бизнесээ эхлүүлжээ. Түүний сарын тэтгэвэр 350,000 төгрөг бөгөөд Гандантэгчилэн хийд дээр орлого сайтай байх үедээ долоо хоногт 20 орчим мянган төгрөг олж байв. Гэвч хэрэгцээгээ хангахад хүндрэлтэй хэвээр байлаа.
Өдгөө 89 настай тэрээр будаа зарахын тулд хотын баруун хязгаар Гачууртаас төвийн Гандантэгчлэн хийд хүртэл дүн өвлийн хүйтнийг ч үл ажран өглөө бүр 8 цагаас гарч 20 гаруй километр зам туулж ирдэг. Эмээ 17 жилийн турш өдөр бүрийг ийнхүү өнгөрөөж иржээ. Харин өнгөрсөн жил тараасан “Эрдэнэс Тавантолгой”-н ногдол ашиг түүнд нэгэн шинэ боломжийг нээжээ. Хувьцааны ашгаараа дахин будаа авч өдөр хоногийг аргацаахын оронд хүүхдийн гутал урлах материал худалдан авч бага байхын дуртай гар урлалын ажилд ханцуйн шамлан оржээ. Хүүхдийн гутал хийж худалдах нь түүнд “Сонин сайхан хүмүүстэй уулзах боломж олгож, дахин залуужсан шиг мэдрэгддэг” гэж Цэвээн гуай өгүүллээ.
Монгол Улсын их сургуулийн оюутан Н.Мөнхтулга
МУИС-ийн Хэрэглээний шинжлэх ухаан, инженерчлэлийн сургуульд мэдээллийн системийн чиглэлээр сурдаг, 21 настай оюутан Н.Мөнхтулга бол “Эрдэнэс Тавантолгой”-н хувьцаа эзэмшигчдийн нэг. Дөнгөж 21 нас хүрч буй ч хэдийнэ бие дааж сурахын зэрэгцээ ажил эрхэлж хэрэгцээгээ хангадаг төдийгүй чөлөөт цагаараа өөрийгөө хөгжүүлэх шинэ зүйлсэд байнга суралцдаг юм. Их сургуулиудын дунд зохион байгуулдаг “Хакатон 2020” програмчлалын тэмцээнд UI/UX дизайнер, төслийн зохицуулагчийн үүрэг гүйцэтгэж байсан тэрээр англи, испани, хятад хэлээр чөлөөтэй харилцдаг, өндөр мэдлэгтэй, идэвхтэй оюутан юм.
Хэдий чадварлаг залуу боловч хил хаагдсанаас үүдэж түүнд эдийн засгийн хямрал нүүрлэж орлого тасрах болжээ. Харин “Эрдэнэс Тавантолгой”-н ногдол ашиг авсан нь түүний амьдралд шинэ хуудас нээсэн гэхэд буруудахгүй. Н.Мөнхтулга ашгаараа график дизайны онлайн сургалтанд хамрагдсан бөгөөд өдгөө их сургуулийнхаа хажуугаар маркетингийн компанид дизайнераар ажиллаж байна. Ажил нь түүний идэвх зүтгэлийг үнэлж, төгссөнийхөө дараа үргэлжлүүлж ажиллахыг уриад буй.
“Эрдэнэс Тавантолгой” болон Монгол Улсын Засгийн газар Монголын иргэн бүрд байгалийн баялгийнхаа ашиг шимийг шууд утгаар хүртэх боломжийг хувьцаагаар дамжуулж олгосон. Тус компани хэдхэн жилийн өмнө хувьцаа эзэмшигчдийнхээ тоогоор 3.5 сая хувьцаа эзэмшигчтэй Энэтхэгийн “Reliance Power Ltd”-ийн ард дэлхийд хоёрдугаарт эрэмбэлэгдэж байв.
Зарим улс орон ядуурлыг бууруулах, нийтэд хүртээмжтэй бодлого хэрхэн явуулах учраа олохгүй байхад “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК нь Монгол Улсын Засгийн газартай хамтарч иргэдэд бэлэн мөнгө олгосноор хүн болгонд өөрийн хүссэнээр зарцуулж, амьдралаа өөрчлөх боломжийг бүрдүүлжээ.
Эх сурвалж: www.london-post.co.uk
Монгол Улс эдийн засгийн хувьд ОХУ, БНХАУ хоёр хөршөөсөө шууд хамааралтай тул цар тахлын нөлөөлд хүчтэй өртсөн. Хятад хилээ олон сар дамнан хааж байгаад саяхан буюу аравдугаар сарын 15-аас улс хоорондын худалдаагаа хэвийн явуулж эхлээд байна. Харин ОХУ-тай хийж буй худалдааны харилцаа харьцангуй хязгаарлагдмал хүрээнд үргэлжилж, дараа жил хүртэл жуулчин хүлээж авахгүй шинжтэй. Экспорт, импорт огцом уналтанд орж, ажилгүйдэл улс орны хүрээнд томоохон асуудал болж байна.
Бараа бүтээгдэхүүний хомсдол үнийн хөөрөгдөл үүсгэхийн зэрэгцээ өрхийн дундаж орлого буурч байгаа нь нийгмийн олон асуудлыг улам даамжруулж буй. Энэ хүнд цагт иргэн бүрт тараасан 1072 хувьцааны ногдол ашиг Монгол Улсын эдийн засаг цар тахлын саар нөлөөнөөс гарахад багагүй түлхэц болов.
Эдийн засаг хүндэрсэн хэдий ч “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК 2019 онд 15,5 сая тонн нүүрс борлуулж 2,7 их наяд төгрөгийн орлого олж өндөр амжилттай ажилласан тул ногдол ашиг тараах боломж бүрджээ. Улмаар 2020 онд 2,5 сая хувьцаа эзэмшигчдээ нийт 179,8 тэрбум төгрөг тараахын зэрэгцээ улсад 739,1 тэрбум төгрөгийн татвар төвлөрүүлэв. Нэгж хувьцаанд 90 төгрөгөөр бодож, иргэд дунджаар 90,000 төгрөг (татварын дараах дүнгээр 86,000 төгрөг) авсан юм. Цар тахлын хүнд үед иргэдийн хувьд нүдээ олсон хөрөнгө оруулалт болсон нь гарцаагүй.
“Нарны хаан хүүхдүүд” цэцэрлэгийн эрхлэгч Х.Дэлгэрмөрөн
Тэрээр 31 настай, нөхөр, хоёр хүүхдийн хамт амьдардаг. Дэлгэрмөрөнгийн амьдралд тус ногдол ашиг их нэмэр болсон. Тэрээр 2013 онд харааны бэрхшээлтэй хүүхэдтэй болж амьдралын олон асуудалд нухлагдсан ч шантралгүй тэмцэж, улам хурцлагдаж хүүхдийнхээ төлөө тусгай хэрэгцээт цэцэрлэгт туслах багшаас эхэлж эрхлэгч хүртэлх бүх албыг хашиж дэвшсээр өдийг хүрчээ. Өдгөө Улаанбаатар хот дахь “Нарны хаан хүүхдүүд” тусгай боловсролын цэцэрлэгт эрхлэгчээр ажиллаж байна.
Түүний хүү харааны бэрхшээлдээ түүртэлгүй сурах эрмэлзлээр бялхаж байдаг. Тэрээр энгийн хүүхдүүдтэй хамт ерөнхий боловсролын сургуульд амжилттай сурдаг боловч унших тал дээр ихээхэн бэрхшээл тулгардаг юм. Хүүгийнхээ сурах нөхцөлийг хангахын тулд 225 мянган төгрөгийн үнэтэй тусгай программ худалдаж авахаар төлөвлөсөн ч амжиргааны зардлаа дөнгөн данган олдог тэдний хувьд тийм ч амар биш аж. Тэдний сарын орлого 1 сая 400 мянган төгрөг нь хэрэглээний зардлаас хэтэрдэггүй. Тус гэр бүл “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн иргэн бүрт хүртээсэн 1072 хувьцааны нийт ногдол ашиг болгож нийт 257,850 төгрөг авсан бөгөөд үүгээрээ хүүдээ сургалтын программыг нь худалдан авч өгчээ. Дэлгэрмөрөний хүү одоо хүссэн номоо аудио хэлбэрт хувирган сонсож үеийнхэн дундаа сурлагаараа манлайлах боломж бүрджээ.
Ахмад настан Ц. Цэвээн
Цэвээн гуай ногдол ашгийн үр ашгийг хүртэж амьдралаа өөрчилсөн хүмүүсийн нэг. Таван хүүхдийн ээж тэрээр залуудаа Батлан хамгаалах яаманд тогоочоор ажиллаж байжээ. Өдгөө 15, 17 насны хоёр ачтайгаа Гачуурт тосгонд амьдарч буй. Өрхийн санхүүгийн байдал хүнд буй тул тэтгэвэрт гарсан хэдий ч Гандантэгчлэн хийдэд будаа жижиглэн зарж амжиргаагаа залгуулж байлаа. Цэрэн гуай орлогоос гадна хүмүүстэй ойр байж нийгмийн харилцаанд орохын чухлыг мэдэрсэн тул уг бичил бизнесээ эхлүүлжээ. Түүний сарын тэтгэвэр 350,000 төгрөг бөгөөд Гандантэгчилэн хийд дээр орлого сайтай байх үедээ долоо хоногт 20 орчим мянган төгрөг олж байв. Гэвч хэрэгцээгээ хангахад хүндрэлтэй хэвээр байлаа.
Өдгөө 89 настай тэрээр будаа зарахын тулд хотын баруун хязгаар Гачууртаас төвийн Гандантэгчлэн хийд хүртэл дүн өвлийн хүйтнийг ч үл ажран өглөө бүр 8 цагаас гарч 20 гаруй километр зам туулж ирдэг. Эмээ 17 жилийн турш өдөр бүрийг ийнхүү өнгөрөөж иржээ. Харин өнгөрсөн жил тараасан “Эрдэнэс Тавантолгой”-н ногдол ашиг түүнд нэгэн шинэ боломжийг нээжээ. Хувьцааны ашгаараа дахин будаа авч өдөр хоногийг аргацаахын оронд хүүхдийн гутал урлах материал худалдан авч бага байхын дуртай гар урлалын ажилд ханцуйн шамлан оржээ. Хүүхдийн гутал хийж худалдах нь түүнд “Сонин сайхан хүмүүстэй уулзах боломж олгож, дахин залуужсан шиг мэдрэгддэг” гэж Цэвээн гуай өгүүллээ.
Монгол Улсын их сургуулийн оюутан Н.Мөнхтулга
МУИС-ийн Хэрэглээний шинжлэх ухаан, инженерчлэлийн сургуульд мэдээллийн системийн чиглэлээр сурдаг, 21 настай оюутан Н.Мөнхтулга бол “Эрдэнэс Тавантолгой”-н хувьцаа эзэмшигчдийн нэг. Дөнгөж 21 нас хүрч буй ч хэдийнэ бие дааж сурахын зэрэгцээ ажил эрхэлж хэрэгцээгээ хангадаг төдийгүй чөлөөт цагаараа өөрийгөө хөгжүүлэх шинэ зүйлсэд байнга суралцдаг юм. Их сургуулиудын дунд зохион байгуулдаг “Хакатон 2020” програмчлалын тэмцээнд UI/UX дизайнер, төслийн зохицуулагчийн үүрэг гүйцэтгэж байсан тэрээр англи, испани, хятад хэлээр чөлөөтэй харилцдаг, өндөр мэдлэгтэй, идэвхтэй оюутан юм.
Хэдий чадварлаг залуу боловч хил хаагдсанаас үүдэж түүнд эдийн засгийн хямрал нүүрлэж орлого тасрах болжээ. Харин “Эрдэнэс Тавантолгой”-н ногдол ашиг авсан нь түүний амьдралд шинэ хуудас нээсэн гэхэд буруудахгүй. Н.Мөнхтулга ашгаараа график дизайны онлайн сургалтанд хамрагдсан бөгөөд өдгөө их сургуулийнхаа хажуугаар маркетингийн компанид дизайнераар ажиллаж байна. Ажил нь түүний идэвх зүтгэлийг үнэлж, төгссөнийхөө дараа үргэлжлүүлж ажиллахыг уриад буй.
“Эрдэнэс Тавантолгой” болон Монгол Улсын Засгийн газар Монголын иргэн бүрд байгалийн баялгийнхаа ашиг шимийг шууд утгаар хүртэх боломжийг хувьцаагаар дамжуулж олгосон. Тус компани хэдхэн жилийн өмнө хувьцаа эзэмшигчдийнхээ тоогоор 3.5 сая хувьцаа эзэмшигчтэй Энэтхэгийн “Reliance Power Ltd”-ийн ард дэлхийд хоёрдугаарт эрэмбэлэгдэж байв.
Зарим улс орон ядуурлыг бууруулах, нийтэд хүртээмжтэй бодлого хэрхэн явуулах учраа олохгүй байхад “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК нь Монгол Улсын Засгийн газартай хамтарч иргэдэд бэлэн мөнгө олгосноор хүн болгонд өөрийн хүссэнээр зарцуулж, амьдралаа өөрчлөх боломжийг бүрдүүлжээ.
Эх сурвалж: www.london-post.co.uk
АНХААРУУЛГА: УИХ-ын 2024 оны ээлжит сонгуулийн хуулийн холбогдох заалтын хүрээнд тус сайтын сэтгэгдэл хэсгийг түр хугацаанд хаасан болно.
Сэтгэгдэл